Verwondering: hoe je de magie uit je kindertijd terugvindt

Weet je nog hoe je als kind gefascineerd een mierenspoor volgde en je afvroeg waar ze allemaal naartoe gingen met hun kleine schatten? Of dat je urenlang naar wolken staarde en er de meest fantastische vormen in zag, van draken tot kastelen?

Ik herinner me die momenten nog als de dag van gisteren. Wat een magische tijd was dat!

Misschien heb je zelf kinderen of kun je je ‘kleine ik’ nog voor de geest halen. In beide gevallen zal het je zeker niet zijn ontgaan: kinderen verwonderen zich over alles. We vinden het normaal dat ze op ontdekkingstocht gaan, spelen tot de schemering valt en onophoudelijk vragen stellen. Waarom is de lucht blauw? Waarom hebben lieveheersbeestjes stippen? Kunnen planten ook met elkaar praten?

Het is die pure nieuwsgierigheid die ons als kind drijft om de wereld te begrijpen. We leren door te ervaren, door te onderzoeken en te vragen. Toen we jong waren zat de wereld vol geheimen die ontdekt wilden worden door jou! Maar naarmate we ouder werden, begon die magische verwondering te verdwijnen in de drukte van het ‘volwassen leven’.

In deze blog ontdek je hoe je de verwondering in jezelf weer kunt aanwakkeren. En waarom je daar juist vandaag nog mee zou moeten beginnen.

Vast in volwassenheid: de magie verdwijnt

Althans, zo ging het bij mij. Schoolprestaties, werk, verantwoordelijkheden — van deadlines tot de druk om mijn leven op orde te hebben. Misschien herken je dat ook wel bij jezelf.

Ik was vooral bezig met leven zoals het “hoort”. Als ik daar nu bij stil sta, realiseer ik me hoe vreemd dat eigenlijk is. Hoe hoort het leven eigenlijk te zijn? Wie bepaalt dat? Bestaat er wel zoiets als ‘zoals het hoort’? Of is het gewoon een illusie waarmee we onszelf vastzetten in een leven vol strenge regels?

We proberen te voldoen aan wat van ons verwacht wordt, terwijl we die speelse nieuwsgierigheid, die ons als kind zo natuurlijk afging, steeds verder wegstoppen.

Dat moet toch anders kunnen!

Tijdens mijn ACT-therapie ontdekte ik hoe ik mezelf vastzette in allerlei overtuigingen en regels. Ik leefde naar wat anderen van mij wilden, paste me daar volledig op aan. Daardoor was ik mezelf en het plezier in mijn leven compleet kwijtgeraakt. Exhausting! In de natuur zag ik iets bijzonders; hoe bomen, planten en dieren zich aanpassen zonder hun essentie te verliezen. Een paardenbloem probeert geen dahlia te zijn of andersom en toch gaat alles in perfecte synergie.

Dat raakte me: hoe zou het zijn als ik ook losser kon omgaan met de verwachtingen die ik mezelf oplegde en ruimte maakte voor mijn eigen authenticiteit?

Ruimte voor verwondering

Als je het idee loslaat dat je je als volwassene op een bepaalde manier “moet” gedragen, ontstaat er ruimte voor iets nieuws: groei, plezier en een legio aan kansen en mogelijkheden. Maar wanneer je je krampachtig in het keurslijf van “zo hoort het nu eenmaal” probeert te proppen, zwem je tegen de natuurlijke stroom van het leven in. Dat gaat gegarandeerd een tijdje goed, maar voel jij ook niet dat het eigenlijk knelt… als je heel eerlijk bent naar jezelf?

Denk eens aan hoe je je voelt wanneer je de stad even achter je laat en het strand bereikt. Het moment dat je voeten het warme zand raken en je diep de zilte zeelucht inademt. Je schouders ontspannen, je gedachten vallen even stil. Je ziet het zand door de wind over het strand dansen, bedenkt er een liedje bij in je hoofd, raakt gefascineerd door dit schouwspel… en opeens is er ruimte. Juist daar, in die momenten, schuilt een vreugde die je nergens anders vindt: de magie van verwondering! Alsof je weer contact maakt met dat speelse kind in jezelf. Het verwarmt je hart en heeft een diepe, positieve invloed op je geest en welzijn.

The day I decided that my life was magical, there was suddenly magic all around me.

— Marabeth Quin

Waarom verwondering verfrissend werkt

Verwondering is als een frisse wind die op dat strand door je hoofd waait. Het haalt je uit je dagelijkse routine en doet je stil staan bij de kleinste details. Je raakt gefascineerd door het spel van de wind met het zand of de manier waarop de golven de kust kussen en je voelt de drang om die momenten langer vast te houden.

Die hernieuwde nieuwsgierigheid motiveert je om meer te willen ontdekken, om verder te kijken dan wat je gewend bent. Je wilt die ervaring verdiepen en nieuwe dingen verkennen. Het doorbreekt de sleur en prikkelt je om actief deel te nemen aan de wereld om je heen, in plaats van er passief doorheen te bewegen.

Ap Dijksterhuis, hoogleraar en psycholoog, beschrijft verwondering als een van de meest waardevolle emoties die we hebben, maar die we vaak kwijtraken naarmate we ouder worden.

In zijn boek ‘Wie (niet) reist is gek’, legt hij het zo uit:

“Als kind verwonderen we ons voortdurend maar naarmate we ouder worden komt deze meest bevlogen aller emoties onder een steeds dikkere laag stof te liggen. Als je niet oppast wordt ze, net als het servies van Oma, nog maar één of twee keer per jaar gebruikt. Dat is spijtig. Niet alleen is het heerlijk om verwonderd te zijn maar verwondering leidt ook tot psychologische groei. Het dwingt onze geest tot aanpassing, tot herschikking van ons referentiekader. Verwondering houdt onze geest lenig, en schudt de kussens van ons brein op.” — Ap Dijksterhuis

Mentale rek- en strek les

Dijksterhuis vergelijkt verwondering met een rek- en strekles voor je brein. Het begint vaak met een schrikreactie — je ziet iets onverwachts en je geest stopt even met haar gebruikelijke patronen. Daarna komt verbazing: je geest opent zich en probeert te begrijpen wat je zojuist hebt ervaren. Het sluit af met een gevoel van opgetogenheid, alsof je geest een vreugdesprongetje maakt en je de wereld door nieuwe ogen ziet.

Dit is het moment waarop je brein glundert en je het gevoel hebt dat alles weer mogelijk is. Verwondering helpt je om vastgeroeste ideeën los te laten en ruimte te maken voor nieuwe perspectieven, waardoor je geest lenig en flexibel blijft.

De helende kracht van verwondering in natuur

Verwondering is dus niet zomaar een gevoel; het is een krachtig medicijn voor je lichaam, geest en ziel. Het heeft een diepgaande invloed op je gezondheid, op verschillende manieren:

(1) Vermindert stress en piekeren
De natuur is een van de krachtigste bronnen van verwondering. Of je nu door een bos wandelt, gaat wildplukken, een berg beklimt of aan zee staat: onderzoeken tonen aan dat momenten waarop je verwondering in de natuur ervaart, je brein makkelijker uit de stressmodus komt en je humeur verbetert (Bai et al., 2021). Buitenactiviteiten die leiden tot verwondering (zoals raften, hiken of wandelen), bleken piekeren te verminderen en zelfs PTSS-symptomen te verlagen (Anderson et al., 2018). Even ontsnap je aan de strakke grip van je innerlijke criticus, waardoor je je vrijer en lichter voelt.

(2) Remt ontstekingen
Maar verwondering doet nog meer: het kan ook daadwerkelijk ontstekingen in je lichaam verminderen. Studies laten zien dat positieve emoties, waaronder verwondering, geassocieerd worden met lagere niveaus van pro-inflammatoire cytokines zoals interleukine-6 (IL-6), stoffen die betrokken zijn bij ontstekingsprocessen in het lichaam. (Denk hierbij aan chronische aandoeningen zoals colitis ulcerosa, reumatoïde artritis en hartziekten).

(3) Zet aan tot pro sociaal gedrag
Verwondering helpt je jezelf te zien als onderdeel van een groter geheel. Daardoor wordt je gevoel van verbondenheid met je omgeving versterkt en dat leidt tot pro sociaal gedrag zoals vrijgevigheid en behulpzaamheid. Onderzoek laat zien dat verwondering mensen aanmoedigt om ethische beslissingen te nemen (Piff et al., 2015). Het voedt niet alleen je eigen welzijn, maar versterkt ook de zorg voor anderen en de natuur.

Verwondering herontdekken in je leven

Ben je al verwonderd over de voordelen? 😉 Toen ik dit voor het eerst las, vond ik het echt een ontdekking! Zo simpel en tegelijkertijd zo krachtig voor je body, mind & soul. Maar hoe ga je die verwondering nou in je dagelijks leven integreren om maximaal te profiteren van de voordelen?
Hier zijn drie eenvoudige manieren om dat te doen:

Vertraag en observeer

Neem de tijd om het subtiele ritme van de wereld te ontdekken. Sta stil bij de adembenemende precisie van een spin die haar web weeft, alsof ze een eeuwenoud patroon volgt dat alleen zij kent. Of volg met je ogen de reis van een herfstblaadje dat dwarrelt in de wind—zie hoe het zijn eigen weg vindt, zonder haast, zonder weerstand. Sta ’s nachts eens stil onder een hemel vol sterren en stel je voor dat je kijkt naar licht dat miljoenen jaren heeft gereisd om jou nu te bereiken. Dit zijn momenten die ons eraan herinneren dat we deel zijn van iets groters dan onszelf. Fantastisch vind ik dat!

Instructions for living a life: Pay attention. Be astonished. Tell about it.

— Mary Oliver – dichter

Ben een vragensteller

Vraag jezelf dingen die je even stil laten staan en laten dromen. Wat zouden oude bomen je vertellen als ze konden praten, over de mensen en dieren die hun pad hebben gekruist? Waarom voelen sommige plekken als thuiskomen, ook al ben je er nooit eerder geweest? Je hoeft niet altijd antwoorden te hebben; de verwondering zit in de vraag. Soms als ik door het bos wandel denk ik: wow, 100 jaar geleden liepen hier ook mensen! Wie zouden dat zijn geweest, wat zouden ze hier komen doen? Deze boom stond hier toen ook al!

Maak verwondering tastbaar

Verzamel niet alleen wat je ziet, maar ook wat je voelt. Houd bijvoorbeeld een verwonderingsdagboek bij. Schrijf daarin elke avond één klein moment dat je opviel of verraste — iets wat je anders misschien vergeten zou zijn.

Schets de kleine verhalen die zich onder je ogen afspelen: een regenboog die plotseling opdoemt na een regenbui, een vlinder die op je hand neerstrijkt om even te rusten of de eerste sneeuwvlokken in de diepe stilte van de nacht. Dit boekje wordt je persoonlijke schatkist, vol met momenten van magie die je dagelijks leven net dat beetje extra geven.

Those who don’t believe in magic will never find it.

— Roald Dahl

Conclusie: het geheim van kleine momenten

Het verlies van onze verwondering als volwassenen is niet onomkeerbaar. Het is geen kwestie van leeftijd, maar van aandacht. Door opnieuw die verbinding te maken met de natuur om je heen, geef je jezelf toestemming om weer open te staan voor de magie van het leven.

En wie weet, misschien verklapt het zachte ritselen van bladeren onder je voeten geheimen over de cirkel van het leven waar je nog nooit bij stil hebt gestaan ;).

Literatuur

Voordat ik afsluit, wil ik een aantal fantastische bronnen in de schijnwerper zetten. Zonder hen had ik niet zoveel interessante feitjes en weetjes over verwondering kunnen delen. Klik hier!

• Anderson, C., Monroy, M. & Keltner, D. (2018). Awe in nature heals: Evidence from military veterans, at-risk youth, and college students. Emotion, 1195-1202. doi: 10.1037/emo0000442
  
• Bai, Y., Ocampo, J., Gening, J., Chen, S., Benet-Martinez, V., Monroy, M., Anderson, C. & Keltner, D. (2021). Awe, daily stress, and elevated life satisfaction. Journal of Personality and Social Psychology, 120 (4), 837-860. doi: 10.1037/pspa0000267
  
• Kuo, M. (2015). How might contact with nature promote human health? Promising mechanisms and a possible central pathway. Frontiers in Psychologie, 6, 1093. doi: 10.3389/fpsyg.2015.01093
  
• Piff, P. K., Dietze, P., Feinberg, M., Stancato, D. M., & Keltner, D. (2015). Awe, the small self, and prosocial behavior. Journal of Personality and Social Psychology, 108(6), 883–899. https://doi.org/10.1037/pspi0000018
  
• Stellar J., John-Henderson N., Anderson C., Gordon A. M., Mcneil G. & Keltner D. (2015). Positive affect and markers of inflammation: Discrete positive emotions predict lower levels of inflammatory cytokines. Emotion, 15(2), 129–133. doi: 10.1037/emo0000033