Matcha poeder voor je gezondheid: rage of een blijvertje?

Matcha poeder is ontzettend populair. Als je actief bent op social media heb je het gegarandeerd wel eens voorbij zien komen op je feed. Ook bij hippe koffietentjes staat matcha bijna altijd op de kaart. Dit felgroene poeder wordt gemengd in lattes, milkshakes, frisdranken, warme chocolademelk, smoothies — en zelfs in desserts zoals ijs en brownies. You name it, de foodscene kleurt groen 😉

Matcha heeft een rijke geschiedenis in de Japanse cultuur en is populair om zijn vermeende gezondheidsvoordelen. Het wordt door velen aanbevolen als een superfood boordevol antioxidanten dat kanker zou kunnen voorkomen, geheugen kan verbeteren en stress en angst kan verminderen.

Dat is genoeg om bijna iedereen te overtuigen om matcha te drinken. Dus besloot ik om het een kans te geven, los van alle hype. In dit blog lees je of matcha poeder een blijvende trend is. Is it worth the fuss?

Matcha is een trend die je niet kunt negeren — van lattes tot desserts, de foodscene kleurt groen.

Wat is matcha poeder?

Heel simpel gezegd is matcha fijn gemalen groene thee poeder uit Japan. Wat matcha uniek maakt, is dat het theeblad wordt vermalen en geconsumeerd – in tegenstelling tot andere (groene) thee waarbij je alleen een extractie van de bladeren drinkt. De smaak is daardoor veel geconcentreerder dan bij gewone groene thee.

Klinkt simpel: groene thee bladeren in de vijzel en huppakee, matcha! Ehm, niet dus. Het proces van het maken van hoogwaardige matcha omvat veel zorgvuldige, handmatige stappen en vakmanschap. Om goed uit te leggen hoe matcha poeder zo bijzonder maakt, heb ik een blog geschreven hoe dit proces in z’n werk gaat – van teelt tot productie én waar je om moet letten als je matcha koopt.

De oorsprong en geschiedenis van matcha poeder

Matcha is in feite dus groene thee in poedervorm. Klinkt vreemd en innovatief tegelijk, maar het is de oudste en meest traditionele groene theesoort van Japan. Echter, thee cultuur heeft haar roots in China. Camellia sinensis werd ontdekt in de mistige bergen van zuidwest China, op het grensgebied met Myanmar en werd al snel een sensatie. Hoe is matcha dan in Japan terecht gekomen? Een stukje historie, voor zover we het weten…

De opkomst van theecultuur in China

Volgens een oude Chinese legende introduceerde de wijze keizer en kruidendokter Shennong thee aan zijn hof in 2737 vóór Christus. Tijdens een van zijn reizen viel er een theeblaadje van een overhangende Camellia sinensis-boom in zijn kokende waterpot. Er ontstond een hele aangename geur. Toen hij het drankje proefde, ontdekte hij dat het een verfrissend en revitaliserend effect had, en zo zou thee zijn ontdekt.

Het was tijdens de Tang-dynastie (618-907 na Chr.) dat de theeconsumptie enorm toenam en zich ontwikkelde als een onmisbaar onderdeel van het dagelijks leven in heel China. Thee werd nog voornamelijk als infusie van de bladeren bereid. Niet als luxe drankje, maar als medicijn om het lichaam te reinigen, de spijsvertering te bevorderen en de algehele gezondheid te verbeteren (Benn, 2015).

In de 12e eeuw werd er in China een techniek ontwikkeld waarbij groene theebladeren werden gestoomd, gedroogd en vervolgens gemalen tot poeder. Al snel werd het bereiden van thee door het opkloppen van het fijn gemalen groene theepoeder met heet water in een grote kom de voorkeursmethode.

De ontwikkeling van matcha poeder in Japan

Monniken in Boeddhistische kloosters ontdekten dat groene theepoeder hen hielp focus te houden tijdens lange meditatiesessies. In de 12e eeuw bracht de monnik Eisai groene thee zaden van China mee terug naar zijn thuisland Japan, waar het al snel een integraal onderdeel werd van de Zen-boeddhistische rituelen (Benn, 2015). De zaden produceerden de hoogste kwaliteit theebladeren in heel Japan.

Eisai was de eerste in Japan die schreef over matcha als een waardevol medicijn en “levenselixer”. Zijn boek over thee, “Kissa Yōjōki” (The Art of Tea Drinking), benadrukte de voordelen van matcha voor gezondheid en welzijn. Daarmee speelde hij een sleutelrol in de introductie van matcha in de Japanse theecultuur.

Japanse theemeesters perfectioneerden geleidelijk de kunst

In de 15e eeuw onderging de manier van theebereiding in Japan een transformatie. De techniek van het malen van thee tot poeder werd verfijnd en het poeder werd steeds populairder.

De Japanse theeceremonie, of “chanoyu”, ontwikkelde zich rond het gebruik van matcha en benadrukte harmonie, respect, zuiverheid en rust. Terwijl matcha in China geleidelijk in de vergetelheid raakte, bloeide het in Japan juist op. Matcha was vanaf dat moment “Big in Japan!” ♪♫.

Gezondheidsvoordelen van matcha poeder

In de traditionele Chinese geneeskunde werd groene thee al gebruikt om de voordelen die het zou hebben op de gezondheid. En ook in deze tijd is er veel aandacht voor de gezondheidsvoordelen van groene thee en matcha. Logisch, want de welvaartsziektes, zoals hart- en vaatziektes, Alzheimer, obesitas, diabetes type 2, darmontstekingen en kanker, rijzen de pan uit.

Wetenschappers zoeken volop naar middelen die ons gezond kunnen houden (of maken). En wat blijkt? De mogelijke voordelen van matcha poeder voor je gezondheid worden ondersteund door wetenschappelijk onderzoek. Matcha heeft ontzettend veel eigenschappen die je kunnen helpen om je lichaam gezond te houden. De “trend” is dus begrijpelijk :). Even op een rij, wat zeggen de wetenschappelijke onderzoeken:

1. Rijk aan antioxidanten, EGCG

Matcha is een echte krachtpatser als het gaat om antioxidanten. Het bevat een hoge concentratie catechinen, met name epigallocatechinegallaat (EGCG). Dik scrabble-woord, handig om uit je hoofd te leren 😉 !

EGCG is een krachtige antioxidant die in hoge mate voorkomt in groene thee. Matcha poeder bevat zelfs nog hogere concentraties EGCG dan gewone groene thee, omdat het volledige theeblad wordt vermalen en geconsumeerd (Weiss et al., 2020). EGCG’s staan bekend om hun veelzijdige gezondheidsvoordelen, die zijn onderbouwd door wetenschappelijk onderzoek.

Ontstekingsremmende en kankerpreventieve eigenschappen

EGCG speelt een belangrijke rol in het verminderen van ontstekingen in het lichaam. Onderzoek toont aan dat regelmatige consumptie van groene thee kan bijdragen aan het verminderen van het risico op ziekten zoals kanker, obesitas, diabetes en hart- en vaatziekten (Nakachi et al., 2000). Een studie van Fujiki et al. (2015) laat zien dat groene thee-catechinen, waaronder EGCG, mogelijk zelfs de terugkeer van kanker kunnen helpen voorkomen door oxidatieve stress te verminderen en tumorgroei te remmen. Deze bevindingen suggereren dat de hoge concentraties catechinen in matcha krachtige voordelen bieden voor zowel preventie als ondersteuning bij chronische ziekten.

Daarnaast zijn de ontstekingsremmende eigenschappen van EGCG veelbelovend bij het verbeteren van de levenskwaliteit van mensen met chronische ontstekingsziekten, zoals artritis, colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn (Ohishi et al., 2016). Door de geconcentreerde vorm van catechinen in matcha, kun je er met recht van uitgaan dat de voordelen minstens gelijk of zelfs sterker zijn dan die van reguliere groene thee.

De auteurs concluderen dat groene thee potentieel heeft als een preventief middel tegen zowel kanker, chronische ontstekingsziekten als hart- en vaatziekten, maar benadrukken dat verder onderzoek nodig is om deze bevindingen te bevestigen en de onderliggende mechanismen beter te begrijpen.

Neuroprotectief

Daarnaast spelen catechines een cruciale rol in het neutraliseren van vrije radicalen en ze beschermen je cellen tegen de schade van oxidatieve stress. Dit maakt het een veelbelovende stof in het voorkomen of beheersen van neurodegeneratieve ziekten zoals Alzheimer, Parkinson en MS (Pervin et al., 2019). En als bonus helpt het neutraliseren van vrije radicalen niet alleen je hersenen, maar ook je huid, waardoor tekenen van veroudering zoals fijne lijntjes en rimpels worden verminderd.

Matcha zit boordevol antioxidanten die je helpen je lichaam te beschermen tegen schadelijke vrije radicalen.

2. Verhoogt energie en focus

Een van de meest geliefde effecten van matcha is de langdurige en gelijkmatige energy boost die je er van krijgt. Zónder het bekende rush-and-crash effect dat vaak gepaard gaat met koffie. Dit komt doordat matcha poeder zowel cafeïne als L-theanine bevat; een aminozuur dat de opname van cafeïne vertraagt en een kalmerend effect heeft. De “rush” voelt daardoor minder intens, maar houdt wel langer aan.

Naast de energieboost staat matcha ook bekend om zijn vermogen om mentale focus te verbeteren. (Het effect dat de Boeddhistische monniken ervaren moeten hebben). De combinatie van cafeïne en L-theanine zorgt voor een unieke balans tussen alertheid en ontspanning, wat helpt bij het verbeteren van concentratie, cognitieve prestaties en het verminderen van angst (Nobre et al, 2008 ; Dietz et al, 2017). Mooi alternatief als je wat minder koffie wilt gaan drinken.

3. Bevordert gewichtsverlies

Studies hebben aangetoond dat het consumeren van matcha kan bijdragen aan een verhoogd energieverbruik en een verbeterde vetverbranding. Vooral tijdens matige lichaamsbeweging. Dit maakt het een nuttige aanvulling op zowel een gezond dieet als een actieve levensstijl voor diegenen die gewicht willen verliezen of vet willen verbranden (Hursel e.a., 2009). Het kan ook helpen bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel, wat bijdraagt aan een beter beheer van je lichaamsgewicht.

En altijd belangrijk: ga niet overdrijven

Hoewel matcha en groene thee bekendstaan om hun gezondheidsvoordelen, is het belangrijk om bewust om te gaan met de inname van epigallocatechinegallaat (EGCG). Volgens de European Food Safety Authority (EFSA) kan een dagelijkse inname van 800 mg EGCG of meer via voedingssupplementen het risico op leverbeschadiging verhogen.

In 1 gram matchapoeder zit gemiddeld 30 tot 40 mg EGCG. Dit kan verschillen per merk (vanwege het unieke teelt- en verwerkingsproces). Om binnen veilige grenzen te blijven, wordt geadviseerd om de consumptie van matcha te matigen en niet te overdrijven, zodat de totale dagelijkse inname van EGCG ruim onder de 800 mg blijft.

Overmatige inname van EGCG kan leiden tot bijwerkingen zoals misselijkheid en maagklachten – en in ernstige gevallen, leverproblemen. Het is daarom belangrijk om met mate te genieten van matcha en groene thee en te luisteren naar je lichaam.

Conclusie

Dus, is matcha een blijvende superfood of gewoon een rage? De mogelijke gezondheidsvoordelen van matcha poeder wijzen op het eerste. Als je geïnteresseerd bent in matcha om haar gezondheidsvoordelen, dan is het wellicht worth the fuss! Investeer in dat geval in hoogwaardige, ceremoniële matcha uit Japan maar overdrijf niet met het aantal kopjes dat je per dag drinkt.

Op social media is het vooral een hype. Volgers willen niet 100 filmpjes over matcha zien. Ze willen content die blijft verrassen, prikkelen en dopamine boost! Matcha zal op de socials waarschijnlijk vervangen worden door een nieuwe trend. Iemand al gehoord van blauwe matcha bijvoorbeeld?

Als je op zoek bent naar een boost voor je gezondheid en energie, dan is hoogwaardige matcha wellicht de investering waard.

Literatuurlijst

Voordat ik afsluit, wil ik een aantal fantastische bronnen in de schijnwerper zetten die gebruikt zijn ter ondersteuning van de informatie in dit blog. Klik hier!

• Benn, J. (2015). Tea in China: A Religious and Cultural History. University of Hawaii Press.
  
• Dietz, C. & Dekker, M. (2017). Effect of green tea phytochemicals on mood and cognition. Current Pharmaceutical Design, vol. 23,-19, pp. 2876-2905. doi: 10.2174/1381612823666170105151800
  
• Fujiki, H., Sueoka, E., Watanabe, T. & Suganuma, M. (2015). Primary cancer prevention by green tea, and tertiary cancer prevention by the combination of green tea catechins and anticancer compounds. Journal of Cancer Prevention, vol. 20 (1), pp. 1-4. doi: 10.15430/JCP.2015.20.1.1
  
• Hursel, R., Viechtbauer, W. & Westerterp-Plantenga, M. (2009). The effects of green tea on weight loss and weight maintenance: a meta-analysis. International Journal of Obesity, vol. 33, pp. 956-961. doi: 10.1038/ijo.2009.135
  
• Nakachi, K., Matsuyama, S., Mitake, S., Suganuma, M. & Imai, K. (2000). Preventive effects of drinking green tea on cancer and cardiovascular disease: epidemiological evidence for multiple targeting prevention. Biofactors, vol. 13, issue 1-4, pp. 49-54. doi: 10.1002/biof.5520130109
  
• Nobre, A., Rao, A. & Owen, G. (2008). L-theanine, a natural constituent in tea, and its effect on mental state. Asia Pacific Journal of Clinical Nutrition, 17 (S1). pp. 167-168. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18296328/
  
• Ohishi, T., Goto, S., Monira, P., Isemura, M. & Nakamura, Y. (2016). Anti-inflammatory Action of Green Tea. Anti-Inflammatory & Anti-Allergy Agents in Medicinal Chemistry, vol. 15, issue 2, pp. 74-90. doi: 10.2174/1871523015666160915154443
  
• Pervin, M., Unno, K., Takagaki, A., Isemura, M. & Nakamura, Y. (2019). Function of green tea catechins in the brain: Epigallocatechin Gallate and its metabolites. International Journal of Molecular Sciences, 20(15), 3630. doi: 10.3390/ijms20153630
  
• Weiss, D. & Anderton, C. (2020). Determination of catechins in matcha green tea by micellar electrokinetic chromatography. Journal of Chromatography A, vol. 1011, issue 1-2, pp. 173-180. doi: 10.1016/s0021-9673(03)01133-6